ارزش افزوده چیست؟

ارزش افزوده که در زبان انگلیسی با عنوان Value added شناخته می‌شود، به ارزشی گفته می‌شود که در فرآیند تولید یک محصول به کالای واسطه‌ای یا همان مواد اولیه محصول اضافه می‌شود.

البته  در یک تعریف دقیق ارزش افزوده به افزایش ارزش پولی کالا در طی مراحل تولید گفته می‌شود.

 

 قانون مالیات ارزش افزوده:

قانون مالیات ارزش افزوده با اختیارات ناشی از ماده ۸۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در ۵۳ ماده و ۴۷ تبصره در تاریخ ۱۳۸۷/۲/۱۷ در کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی تصویب شده‌است تا در مدت آزمایشی ۵ سال از تاریخ اول مهرماه ۱۳۸۷ به اجرا گذاشته شود.

از ابتدای سال ۱۳۹۳ میزان این نوع از مالیات در ایران مجدداً افزایش یافت و از ۶ درصد به 9 درصد تغییر کرد

مالیات بر ارزش افزوده چیست؟ 

 در مصوب ماده 3 قانون مالیات ارزش افزوده سازمان مالیاتی کل کشور این گونه تعریف شده است:

“مالیات بر ارزش افزوده: مالیات غیر مستقیمی است که بر تفاوت بین ارزش کالاها و خدمات عرضه شده با ارزش کالاها و خدمات خریداری یا تحصیل شده در یک دوره معین وضع می‌گردد.”

 این مفهوم به فرایند تولید مربوط است و نه به کالای خاص.

مالیات ارزش افزوده نوعی مالیات عام (بر عموم کالاها و خدمات مگر موارد معاف تعلق می‌گیرد) است که به صورت چند مرحله‌ای از اضافه ارزش کالاهای تولید شده یا خدمات ارائه شده در مراحل مختلف تولید و توزیع اخذ می‌شود.

به عبارت دیگر:

VAT مالیاتی است که در طول فرآیند تولید و خدمات از محل تولید تا فروش کالا به مشتری نهائی، مرحله به مرحله اخذ می‌شود.

مالیات ارزش افزوده برای مصرف طراحی شده است که مصرف کنندگان آن را در زمان خرید خود می‌پردازند که این مالیات توسط فروشندگان جمع آوری شده و از این طریق در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار می‌گیرد.

این مالیات به صورت غیر تصاعدی در این زنجیره قرار دارد: واردات، تولید، توزیع و مصرف که نهایتاً مصرف کنندگان پرداخت کننده آن هستند.

در این مالیات، نباید مالیاتی توسط تولید کنندگان پرداخت شود و باید مصرف کننده نهایی فقط این مالیات را بپردازد؛ بنابراین تولیدکنندگان مالیاتی که بابت خرید مواد اولیه و سایر کالاها را انجام داده‌اند از خریداران دریافت کرده و مابه‌التفاوت را به دولت پرداخت می‌کنند.

 

انواع مالیات بر ارزش افزوده؟

1)مالیات بر ارزش افزوده تولیدی

2)مالیات بر ارزش افزوده مصرفی

3) مالیات بر ارزش افزوده درآمد

• • مالیات بر ارزش افزوده تولیدی:

در مالیات بر ارزش افزوده از نوع تولیدی، اعمال مالیات هم بر فروش کالاهای مصرفی و هم بر فروش کالاهای سرمایه‌ای صورت می‌گیرد. یعنی بنگاه اقتصادی با خرید کالا هیچ اعتبار مالیاتی را کسب نمی‌کند.

• • مالیات ارزش افزوده مصرفی:

تمام مخارج سرمایه گذاری ناخالص مالیات در ارزش افزوده نوع مصرفی به دلیل این که براساس کالاها و خدمات مصرفی است، حذف می‌شود.

• • مالیات بر ارزش افزوده درآمد:

در مورد مالیات بر ارزش افزوده از نوع درآمد گفته می‌شود که مالیات بر فروش تولید خالص کالاهاست و این گونه پس از کسر هزینه استهلاک به سرمایه‌گذاری خالص، ارزش افزوده از نوع درآمد به آن تعلق می‌گیرد.

مالیات بر ارزش افزوده چند درصد است؟

 این مالیات تا سال 1400 به صورت 3 درصد عوارض و 6 درصد مالیات محاسبه می‌شد.

اما از تاریخ اجرایی شدن قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده، اظهارنامه ارزش افزوده به صورت مجموع مالیات و عوارض و با نرخ 9 درصد برای عموم کالاها محاسبه می‌شود.

با این حال، کالاهای معدودی هم هستند که یا با نرخ متفاوتی باید مالیات ارزش افزوده را پرداخت کنند و یا از این مالیات معاف هستند. 

 براساس ابلاغیه مورخ 28/ 12/ 1400 مدیرکل واردات گمرک ایران به گمرکات اجرایی در خصوص مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی در رابطه با مالیات بر ارزش افزوده برخی کالاهای اساسی، از تاریخ لازم الاجراء شدن قانون مالیات بر ارزش افزوده- 13/ 10/ 1400- تا پایان سال 1401، نرخ مالیات بر ارزش افزوده واردات گندم، برنج، دانه‌های روغنی، انواع روغن خام، قند، شکر و گوشت قرمز معادل یک درصد تعیین شده است.

چه مواردی از مالیات بر ارزش افزوده معاف است؟

موارد زیر، مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده نیست:

• • کلیه تخفیفات اعطایی به خریدار کالا یا خدمات.
  • مالیاتی که قبلا توسط عرضه کننده کالا یا خدمات پرداخت شده است.
  • هر نوع مالیات غیر مستقیم و هر نوع عوارضی که هنگام عرضه کالا یا خدمات پرداخت شده است
  • اموال غیر منقول اشخاص حقیقی یا حقوقی مشمول مالیات ،  از پرداخت VATمعاف  است.
  • فرش دستبافت، کالاهای اساسی مثل قند و شکر و برنج و گندم  و آرد و لبنیات و گوشت و شیر خشک و نان و سویا، از   VATمعاف است.
  • کلیه تجهیزاتی که در فرودگاه ها برای عملیات ناوبری استفاده می شود
  • فعالیت صندوق های قرض الحسنه مجاز و کلیه خدمات بانکی و موسسات اعتباری و صندوق های تعاون و تعاونی ها
  • کلیه محصولات کشاورزی که فرآوری نشده باشد.
  • خوراک دام و طیور
  • دام و طیور زنده و آبزیان و فعالیت های زنبورداری.
  • فعالیت های مرتبط با انواع کود و سم و نهال و بذر
  • کلیه خدمات حمل و نقل عمومی درون و برون شهری (ریلی-زمینی-هوایی-دریایی)
  • کلیه فعالیت های مرتبط با چاپ و نشر و کاغذ
  • کلیه خدمات مشمول مالیات بر درآمد حقوق که موضوع قانون مالیات های مستقیم است.
  • کلیه خدمات درمانی مثل اعم از انسان و حیوان و گیاه
  • کلیه خدمات توانبخشی و حمایتی بیماران و نیازمندان
  • کلیه خدمات مربوط به دارو و تجهیزات پزشکی
  • کلیه خدمات پژوهشی و آموزشی طبق تایید وزارت علوم و وزارت بهداشت و وزارت کار.
  • کلیه کالاهای همراه مسافر که برای استفاده شخصی و منطبق با قانون صادارت و واردات باشد.
  • کلیه اقلام برای مصارف نظامی و انتظامی که به تایید وزارت دفاع و پشتیبانی  نیروهای مسلح  برسد.

صادرات :

 طبق  ماده ۱۳  قانون مالیات بر ارزش افزوده، صادرات هر گونه کالا و خدمات به خارج از کشور که از طریق مرزهای رسمی کشور  انجام  شود، مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده  نیست.

اگر مالیاتی  هم  پرداخت شود، قابل استرداد است. روش استرداد هم  به این صورت است که شما باید برگه خروج از  گمرک را به همراه اسناد مربوطه به اداره مالیاتی تسلیم کرده تا نسبت به عودت مبلغ اقدام شود.

چه مدارکی برای ثبت نام اولیه ارزش افزوده نیاز است؟

• • کد اقتصادی شرکت
  • رونوشت اسناد هویتی اعضای هیات مدیره بر اساس آخرین تغییرات شرکت
  • رونوشت آگهی تاسیس شرکت بر اساس اطلاعات مندرج در روزنانه رسمی
  • رونوشت آخرین تغییرات شرکت بر اساس اطلاعات مندرج در روزنامه رسمی
  • وکالت نامه رسمی
  • نشانی کامل دفتر مرکزی شرکت با کد پستی ۱۰ رقمی
  • شماره تماس دفتر مرکزی و شماره تلفن مدیرعامل
  • هرگونه مجوز فعالیت مثل گواهی تایید صلاحیت پیمانکاران از سازمان برنامه و بودجه یا گواهی فعالیت از وزارت کار که بر اساس اطلاعات در سایت رتبه بندی باشد.
  • ارائه اطلاعات بانکی شامل: نام بانک، کد شعبه، شماره حساب
  • اطلاعات کد اقتصادی

دریافت گواهی نامه ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده از اول فروردین ماه ۱۳۹۴، صرفا از طریق سایت evat.ir امکان پذیر  است.

 

شرایط صدور گواهی نامه ثبت نام؟

• • ثبت نام مؤدیان در سامانه عملیات اینترنتی سازمان امور مالیاتی
  • تکمیل ثبت نام در سامانه مالیات بر ارزش افزوده
  • درخواست صدور گواهی نامه ثبت نام در سامانه توسط مؤدیان
  • بررسی صحت اطلاعات ورودی مؤدیان توسط کارشناسان
  • ارائه کلیه اظهارنامه های دوره های مشمولیت مؤدیان
  • ترتیب پرداخت مالیات و عوارض

 

 

سطوح محاسبه ارزش افزوده

ارزش افزوده در هر یک از سطوح واحد اقتصادی قابل محاسبه است، سطوح شامل: طبقه (متشکل از چند واحد اقتصادی دارای فعالیت مشابه)، گروه (متشکل از چند طبقه) ، بخش (متشکل از چندگروه) ، قسمت (متشکل از چند بخش) و بالاخره کل اقتصاد (شامل کلیه قسمت های اقتصادی)

جهت ثبت موارد مربوط به محاسبات مالیات و عوارض ارزش افزوده باید ۴ سرفصل مجزا تعریف شود:

1. حساب مالیات بر ارزش افزوده خرید
2. حساب مالیات بر ارزش افزوده فروش
3. حساب عوارض خرید
4. حساب عوارض فروش

ماده ۱۴ – میزان مالیات، با توجه به ارزش کالا که در صورتحساب موجود می باشد محاسبه می شود. چنانچه برای کالا؛ صورت حسابی وجود نداشته باشد، اسناد و مدارک بیانگر این مطلب باشد که ارزش کالا به صورت واقعی اعلام نشده، مالیات آن کالا با توجه به بهای روز آن کالا یا خدمات محاسبه می شود.

گواهی نامه ثبت نام ارزش افزوده :

برای دریافت گواهینامه توسط واحدهای خدمات مؤدیان، به  بخش  مدیریت سامانه evat رفته  و در منوی گواهینامه ثبت نام، زیر منوی صدور گواهینامه ثبت نام را انتخاب فرمایید.

گواهینامه های صادره  توسط  پست سفارشی دو قبضه به نشانی قانونی مودی ارسال می شود.

اگر گواهی ارسال شد و به هر دلیلی دریافت نشد، اگر توضیحات مکتوب مؤدیان کافی باشد، گواهی دوباره به آدرس  ارسال خواهد شد. در غیر این صورت، طبق مقررات با متخلف برخورد می شود.

احراز اعتبار گواهی نامه فروشندگان کالا و خدمات با مراجعه  به سامانه عملیات اینترنتی VAT امکان پذیر است و می توان از صدور و اعتبار گواهی نامه ادعایی فروشنده، کسب اطلاع کرد.

تعریف ارزش افزوده به بیان ساده : 

به بیان ساده مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی است که خریدار هنگام خرید کالا و خدمات به فروشنده می پردازد و فروشنده نیز باید در دوره های زمانی مشخص آن را به دولت و سارمان امور مالیاتی پرداخت نماید .

نحوه پرداخت مالیات بر ارزش افزوده : 

نحوه پرداخت این مالیات بصورت خود اظهاری در اظهارنامه مالیاتی است که توسط صاحبان کسب و کار و مشاغل باید پرداخت شود .

 

ضمن اینکه VAT درآمد مالیاتی را به میزان قابل توجهی برای دولت افزایش می دهد .

استفاده از راهکار پرداخت مالیات ارزش افزوده به نظام مالیاتی کشور کمک می کند که از دقت و سرعت و کارامدی بیشتری برخوردار شود .

اما اگر کنترل های لازم در دریافت و پرداخت آن صورت نگیرد این نوع مالیات میتواند باعث افزایش تورم هم گردد چرا که با این نوع مالیات قیمت تمام شده فروش در تک تک مراحل تولید افزایش می دهد .